Historie van de kerk

In Slochteren, een lintvormig dorp gebouwd op een zandrug uit de laatste ijstijd, staat een recht gesloten zaalkerk met schilddak. Deze kerk met laatromaanse kenmerken is het oorspronkelijke transept (de kruis- of dwarsbeuk) van de kruiskerk uit de tweede helft van de dertiende eeuw. In 1781 zijn het schip, het koor en de gewelven gesloopt waarna alleen een verlaagd dwarsschip overbleef. Op de plaats van het koor liet Hendrick de Sandra Veldtman vervolgens een uitbouw maken voor de herenbank.
In 1880 verwoestte een grote brand de kerk waarbij alleen de buitenmuren bespaard bleven. De bepleistering die in 1895 aangebracht is, werd bij de restauratie in 1986-’88 verwijderd. Ook het dak kreeg toen zijn huidige vorm.

Voor de kerk, pal aan de openbare weg, staat de 36 meter hoge zadeldaktoren die rond het jaar 1300 gebouwd moet zijn. Uit de standplaats van de toren kunnen we afleiden dat deze ook als een vrijstaande toren is gebouwd. De toren werd in 1975 geheel gerestaureerd. Ook de luidklok, die al jaren niet meer gehoord werd en het uurwerk met de wijzerplaten zijn toen gerestaureerd.

Achter de kerk staat de vierkante pastorie met verdieping, een ontwerp van architect L.Wiertsema in 1928. Dit pand heeft de uitstraling van een traditionele pastorie: een symmetrische voorgevel met een hoofdentree met gemetselde stoep en aan weerzijden een samengesteld venster. Aan de zuidwestzijde is de pastorie via een gemetselde muur verbonden met de consistorie. Deze combinatie is van cultuur- en architectuurhistorische waarde als voorbeeld van een modern pastoriecomplex bij een oude Nederlands hervormde kerk.

In de diepe achtertuin van de pastorie ligt een middeleeuwse viskenij, een gegraven vijver waarin vroeger de vis werd bewaard oftewel rustig in kon zwemmen totdat deze voor de consumptie gevangen werd. Midden in deze viskenij ligt een eilandje dat te bereiken is via een (niet oorspronkelijk) bruggetje. De vijver is omgeven door hoge oude bomen en is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische waarde als gaaf en zeldzaam voorbeeld van een viskenij en de historische en ruimtelijk- visuele relatie met de pastorie.